Καρκίνος του σώματος της μήτρας – ενδομητρίου

Ινομυώματα και σαρκώματα της μήτρας
May 4, 2017
Παθήσεις του τραχήλου της μήτρας
May 4, 2017

Καρκίνος του σώματος της μήτρας – ενδομητρίου

Ο μεγαλύτερος εφιάλτης του σύγχρονου ανθρώπου όσο αφορά την υγεία του, είναι η νόσηση από οποιασδήποτε μορφή καρκίνου. Στις γυναίκες ο μεγαλύτερος εφιάλτης είναι καρκίνος του μαστού και ο καρκίνος των γεννητικών οργάνων.

Όσο αφορά τον καρκίνο της μήτρας αυτός αφορά δύο κυρίως τύπους. Τον καρκίνο του σώματος της μήτρας και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Υπάρχουν δηλαδή δύο ανατομικές περιοχές στο ίδιο όργανο που λέγεται μήτρα. Η μία είναι το σώμα της μήτρας που σαν σκοπό (κύρια λειτουργία), έχει την ανάπτυξη, την προφύλαξη, και την γέννηση του εμβρύου. Ο καρκίνος του σώματος της μήτρας αναπτύσσεται, είτε στον μυ της μήτρας όπου τα ινομυώματα μπορεί να εξαλλαγούν σε σαρκώματα (επιθετική μορφή καρκίνου), είτε στον εσωτερικό χιτώνα της που λέγεται ενδομήτριο.

Η άλλη ανατομική περιοχή είναι ο τράχηλος της μήτρας και είναι υπεύθυνος για την διατήρηση του εμβρύου για 9 μήνες μέσα στην μήτρα. Οι δύο αυτές λοιπόν ανατομικές περιοχές αναπτύσσουν τύπους καρκίνου που είναι τελείως διαφορετικοί μεταξύ τους. Εδώ πρέπει να διευκρινίσουμε ότι το τεστ Παπανικολάου βοηθάει μόνο στην διάγνωση των δυσπλασιών και των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας και όχι του σώματος αυτής.

Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για τον καρκίνο του ενδομητρίου ο οποίος είναι ένας από τους  συνηθέστερους καρκίνους του γεννητικού συστήματος της γυναίκας. Παρουσιάζεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70% στις  γυναίκες στην εμμηνόπαυση, γύρω στα 60 έτη, ενώ 30% περίπου εμφανίζεται σε γυναίκες λίγο πριν την εμμηνόπαυση σε ηλικίες από 40-50 έτη.

 

Συμπτώματα

Το κύριο σύμπτωμα είναι η αιμορραγία. Κάθε γυναίκα στην εμμηνόπαυση, που δει αίμα ενώ έχει σταματήσει η περίοδος της για ένα χρόνο ή περισσότερο πρέπει να επισκεφθεί αμέσως τον γυναικολόγο της για να αποκλειστεί η πιθανότητα κακοήθειας. Το ίδιο όμως πρέπει να κάνουν και οι γυναίκες που βρίσκονται στην περι-εμμηνόπαυση δηλαδή 1-2 έτη πριν την εμμηνόπαυση. Κατά αυτή την περίοδο παρουσιάζονται ανωμαλίες στην περίοδο και στον κύκλο της γυναίκας γενικότερα όπως είναι οι μηνορραγίες (αύξηση της ποσότητας του αίματος), οι μητρορραγίες (αίμα ανάμεσα στις περιόδους), παρατεταμένες αιμορραγίες, κλπ. Επίσης οι αιμορραγίες μετά από σεξουαλική επαφή ή κολπικά υγρά που να υποδηλώνουν πιθανότητα ύπαρξης αίματος όπως είναι τα έντονα καφέ ή πολύ σκούρα υγρά. Στα συμπτώματα τέλος ανήκουν η πίεση στην λεκάνη, πόνοι στην λεκάνη, διόγκωση αναιτιολόγητη της κοιλιάς κλπ.

 

Παράγοντες κινδύνου καρκίνου της μήτρας

 

Οι παράγοντες του κινδύνου έχουν να κάνουν κυρίως με την αύξηση των οιστρογόνων:

  • Εδώ ανήκουν οι υπέρβαρες-παχύσαρκες γυναίκες αφού στον λιπώδη ιστό τους υπερπαράγονται οιστρογόνα. Αυτά με την σειρά τους εξαναγκάζουν τον αυξημένο και συνεχή πολλαπλασιασμό του ενδομητρίου και άρα αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης της ασθένειας.
  • Το ίδιο μπορεί να συμβεί σε γυναίκες που λαμβάνουν κατά την εμμηνόπαυση συνεχόμενα οιστρογόνα, σαν θεραπεία υποκατάστασης, χωρίς να λαμβάνουν προγεστερόνη.
  • Επίσης η λήψη Ταμοξιφένης η οποία δίνεται στην θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Ενώ τα αποτελέσματα της στον μαστό είναι πολύ καλά γιατί δρα σαν αντι-οιστρογόνο, στο ενδομήτριο παρουσιάζει οιστρογονική δράση δηλαδή το εξαναγκάζει σε συνεχή και έντονο πολλαπλασιασμό.
  • Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών κατά το οποίο υπάρχει αυξημένη παραγωγή οιστρογόνων όταν δεν γίνεται ωορρηξία.
  • Διαβήτης: Διότι ο διαβήτης μεταβάλλει το επίπεδο των οιστρογόνων και των επιδράσεών τους.

Σύνδρομο HNPCC (Hereditary Nonpolyposis Colorectal Cancer). Οι γυναίκες που έχουν οικογενειακό ιστορικό αυτού του συνδρόμου (εμφανίζεται με καρκίνο στο παχύ έντερο και στο ενδομήτριο), έχουν πιθανότητα εμφάνισης του καρκίνου της μήτρας που φθάνει το 40-60%.

 

Παράγοντες που μειώνουν τον κίνδυνο

 

Εδώ ανήκουν η άσκηση και υγιεινή διατροφή. Επίσης η ελάττωση του βάρους στους παχύσαρκους ασθενείς και η ρύθμιση του Διαβήτη. Σε γυναίκες με το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών βοηθάει η χρήση για μεγάλο χρονικό διάστημα του αντισυλληπτικού χαπιού.

 

Διάγνωση

 

Όπως ήδη είπαμε σε αυτό το άρθρο, κάθε γυναίκα με αφύσικη αιμορραγία πρέπει να εξετάζεται από τον ιατρό της. Στο ιατρείο πρέπει να γίνεται η μέτρηση του πάχους του ενδομητρίου με το υπερηχογράφημα, ειδικά σε γυναίκες στην εμμηνόπαυση, ή αυτές που λαμβάνουν ταμοξιφένη.

Στις γυναίκες με αυξημένο πάχος ενδομητρίου, η διάγνωση θα γίνει με την διαγνωστική απόξεση του ενδομητρίου και την ιστολογική εξέταση των ξεσμάτων. Σήμερα προτιμούμε προ της απόξεσης να κάνουμε υστεροσκόπηση κατά την οποία εισάγουμε ένα ενδοσκόπιο στην μήτρα και βλέπουμε άμεσα την περιοχή που αιμορραγεί, μπορούμε να πάρουμε ακριβείς βιοψίες, να βιντεοσκοπήσουμε την βλάβη κλπ.

Τέλος στις  περιπτώσεις με κακοήθεια η μαγνητική τομογραφία θα μας δείξει αν η βλάβη έχει επεκταθεί σε άλλα κοιλιακά όργανα και στους λεμφαδένες.

 

Σταδιοποίηση

 

Η σταδιοποίηση μας βοηθάει να αξιολογήσουμε το στάδιο της νόσου δηλαδή την επέκταση του καρκίνου από το ενδομήτριο σε άλλα όργανα. Αυτό είναι σημαντικό όσο αφορά την απόφαση που θα πάρουμε για την θεραπεία. Το στάδιο ορίζεται μετά τη χειρουργική επέμβαση του ασθενούς, βασιζόμενο σε αυτά που παρατήρησε ο χειρουργός, καθώς και στα αποτελέσματα της παθολογο-ανατομικής εξέτασης. Τα κύρια στάδια είναι 4:

  • Στάδιο 1: Ο όγκος βρίσκεται στο σώμα της μήτρας (στον μυ).
  • Στάδιο 2: Ο όγκος επεκτείνεται στον τράχηλο της μήτρας.
  • Στάδιο 3: Ο όγκος έχει επεκταθεί εκτός της μήτρας και του τραχήλου σε άλλο τμήμα των γυναικείων γεννητικών οργάνων (κόλπος, ωοθήκες, σάλπιγγες ή στους λεμφαδένες σε αυτήν την περιοχή).
  • Στάδιο 4: Ο όγκος έχει επεκταθεί σε άλλα όργανα όπως είναι το έντερο, η ουροδόχος κύστη, ή σε απομεμακρυσμένα όργανα.

 

 

Θεραπεία και επιβίωση

 

Η θεραπεία του καρκίνου του ενδομητρίου γίνεται χειρουργικά, με την αφαίρεση της μήτρας και των εξαρτημάτων της,(υστερεκτομή μετά των εξαρτημάτων). Σε προχωρημένες καταστάσεις πρέπει να γίνει και λεμφαδενικός καθαρισμός δηλαδή να αφαιρεθούν και οι λεμφαδένες της πυέλου (πυελικοί και παρα-αορτικοί). Η χειρουργική επέμβαση γίνεται ακόμα και σήμερα συνήθως με λαπαροτομή (δηλαδή κάνουμε τομή στην κοιλιά). Σπανιότερα γίνεται με λαπαροσκόπηση (η επέμβαση γίνεται μέσα από μικρές οπές). Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθεί εξωτερική, ή εσωτερικού τύπου ακτινοθεραπεία όπως είναι η κολπική βραχυθεραπεία (όπου η πηγή ακτινοβολίας τοποθετείται μέσα στον κόλπο) ή/ και χημειοθεραπεία.

Εάν η διάγνωση της νόσου γίνει σε αρχικό στάδιο το ποσοστό επιβίωσης είναι 90%. Στις περιπτώσεις που η νόσος είναι εξαπλωμένη το ποσοστό επιβίωσης είναι μέχρι 20%.

 

Συμπερασματικά

 

Με βάση τα παραπάνω βλέπουμε ότι και σε αυτόν τον τύπο καρκίνου, όπως εξάλλου και σε όλους τους άλλους, το πιο σημαντικό είναι η έγκαιρη διάγνωση. Όσο μικρότερο το στάδιο της νόσου τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Αυτό ισχύει ειδικά για το στάδιο 1 αφού ο καρκίνος θεραπεύεται πλήρως. Κάθε γυναίκα με αναίτια κολπική αιμορραγία πρέπει να επισκέπτεται τον γυναικολόγο της.  Σήμερα υπάρχουν πολλές δυνατότητες η διάγνωση να γίνει νωρίς, όταν ο  καρκίνος είναι εντοπισμένος σε τοπικό επίπεδο και άρα η θεραπεία του να είναι αποτελεσματική και μας δώσει πολύ μεγάλα ποσοστά θεραπείας και επιβίωσης.  Πρέπει  να γίνει αντιληπτό από όλους, ότι τα μεγάλα ποσοστά επιβίωσης, είναι συνυφασμένα με τον τακτικό και τον σωστό έλεγχο της ασθενούς δηλαδή με την πρόληψη της νόσου και όχι με την θεραπεία.