Ο ιός HPV (Human Papilloma Virus) ή αλλιώς ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (εικόνα 1) είναι ένας μικρο-οργανισμός που αναπτύσσεται μέσα στα κύτταρά μας, όπως άλλωστε συμβαίνει με όλους τους ιούς. Ο ιός χρησιμοποιεί την ενέργεια, τα διάφορα οργανίδια, καθώς επίσης και το DNA του ανθρώπινου κυττάρου για την αναπαραγωγή του.

Έτσι, λοιπόν, το ανοσοποιητικό τους σύστημα εξουδετερώνει τον ιό με αποτέλεσμα να μη μάθουν ποτέ ότι κάποια στιγμή είχαν μολυνθεί από τον ιό. Υπάρχουν περισσότεροι από 100 ορότυποι του ιού (από εδώ και στο εξής θα τους ονομάζουμε τύπους του ιού). Κάποιοι τύποι του ιού HPV είναι υπεύθυνοι για την εμφάνιση των κονδυλωμάτων και άλλοι τύποι είναι υπεύθυνοι για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά και για άλλους καρκίνους, όπως του πέους (1) στον άνδρα, καθώς επίσης του στόματος, του φάρυγγα (2) και του πρωκτού και στα δύο φύλα.

Πρόκειται λοιπόν για έναν ιό που μας αφορά όλους. Έχουν δημιουργηθεί δύο εμβόλια που προστατεύουν από τους δύο πιο μολυσματικούς και ογκογόνους τύπους του ιού, τον τύπο 16 και τον τύπο 18. Το ένα εμβόλιο από αυτά προστατεύει επίσης και από τα κονδυλώματα. Επιδημιολογία Η μετάδοση του ιού γίνεται συνήθως με σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική, στοματική) ή διαμέσου του δέρματος. Τα ποσοστά λοίμωξης με ογκογόνους τύπους του ιού HPV αυξάνονται κατακόρυφα μέχρι την ηλικία των 25 ετών. Στη χώρα μας, περίπου τρεις Ελληνίδες στις τέσσερεις βρίσκονται θετικές στη λοίμωξη από τον ιό HPV στην εξέταση κατά Παπανικολάου, η οποία αφορά όλους τους τύπους του ιού. Επιπλέον, 600 με 700 γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας κάθε χρόνο, ενώ αποβιώνει ένα ποσοστό 30% αυτών των ασθενών, δηλαδή περίπου 200 με 250 ασθενείς. Τέλος, πολύ σημαντική είναι η αύξηση των κρουσμάτων του καρκίνου του στοματοφάρυγγα, δεδομένου ότι ο τύπος του ιού 16 είναι υπεύθυνος για το 40% περίπου των περιπτώσεων καρκίνου του στόματος. Εδώ αναφερόμαστε σε καρκίνους των χειλέων, της γλώσσας, των αμυγδαλών, του φάρυγγος κ.λπ., που προέρχονται μόνο από τη λοίμωξη με τον ιό και όχι από άλλους παράγοντες υπεύθυνους για την εμφάνιση αυτών των καρκίνων, όπως είναι η κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση καπνού κ.α. Τύποι του ιού – κονδυλώματα, δυσπλασίες και καρκίνος Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τον κύριο ρόλο για τον τύπο της βλάβης και το εάν θα εξελιχθεί σε καρκίνο ή όχι, παίζει ο τύπος του ιού HPV.

Υπάρχουν περισσότεροι από 100 διαφορετικοί τύποι του ιού, στους οποίους δίνουμε αριθμητικά ονόματα από το 1 μέχρι το 100. Ανάλογα με τη βλάβη που προκαλούν, μπορούμε (για διδακτικούς λόγους) να τους κατατάξουμε σε τρεις κατηγορίες: Α΄ κατηγορία Οι περισσότεροι από αυτούς τους τύπους είναι χαμηλού κινδύνου και δεν προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ή άλλων οργάνων. Β΄ κατηγορία Στην κατηγορία αυτήν ανήκουν δύο μόνο τύποι HPV, ο τύπος 6 και ο τύπος 11, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη των οξυτενών κονδυλωμάτων. Θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι τα κονδυλώματα δεν αποτελούν μορφή καρκίνου. Αυτά μπορούν να αναπτυχθούν στον τράχηλο της μήτρας, στον κόλπο, στο αιδοίο ή στον πρωκτό στις γυναίκες, στο πέος και στον πρωκτό στους άνδρες, καθώς επίσης και στο στοματοφάρυγγα και στα δύο φύλα. Στα εξωτερικά κονδυλώματα η θεραπεία μπορεί να γίνει είτε χειρουργικά είτε φαρμακευτικά, ενώ στα εσωτερικά κονδυλώματα η θεραπεία είναι η χειρουργική. Τα κονδυλώματα μπορεί επίσης να εντοπισθούν στο λάρυγγα νεογνών (3), τα οποία μολύνθηκαν από τη μητέρα τους κατά τη διάρκεια του τοκετού. Το αποτέλεσμα από την παραπάνω εντόπιση είναι να δημιουργηθούν ασφυκτικά φαινόμενα στο νεογνό, λόγω της απόφραξης των αεροφόρων οδών.

Η θεραπεία σε αυτήν την περίπτωση επιτυγχάνεται με τη χειρουργική εξαίρεση του κονδυλώματος. Η χειρουργική αυτή επέμβαση είναι τεχνικά εξαιρετικά δύσκολη, επειδή, αν μείνει έστω και ελάχιστη ποσότητα κυττάρων μολυσμένων με τον ιό, το κονδύλωμα μπορεί να εμφανιστεί ξανά, με αποτέλεσμα να χρειαστεί νέο χειρουργείο. Ο συγγραφέας αυτού του άρθρου, κατά τη δεκαετή παραμονή του στη Μ. Βρετανία, αντιμετώπισε ιατρικά πάρα πολλές νέες γυναίκες, οι οποίες είχαν χειρουργηθεί για αυτόν το λόγο περισσότερο από 5 φορές. Χαρακτηριστικά, μία από τις ασθενείς είχε τραχειοτομία, λόγω του ότι, παρόλο που υπεβλήθη σε περισσότερες από 20 χειρουργικές επεμβάσεις, τα κονδυλώματα εμφανίζονταν ξανά. Γι’ αυτό λοιπόν σήμερα, επιλέγουμε την καισαρική τομή σε μητέρες που έχουν ενεργά κονδυλώματα στα γεννητικά τους όργανα. Γ΄ κατηγορία Οι τύποι του ιού HPV, οι οποίοι ονομάζονται υψηλού κινδύνου και είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη των προ-καρκινικών αλλοιώσεων ή δυσπλασιών των κυττάρων είναι περισσότεροι από 15. Ενδεικτικά αναφέρω τους τύπους HPV 16, 18, 31, 33, 35, 45, 52 και 58, από τους οποίους οι τύποι 16 και 18 είναι και οι πιο επιθετικοί. Ανάλογα με την περιοχή στην οποία παρατηρείται η δυσπλασία, χαρακτηρίζεται ως τραχηλική ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία ή δυσπλασία (CIN), ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία ή δυσπλασία πρωκτού (AIN) ή δυσπλασία του πέους (PIN). Όλες οι δυσπλασίες διαβαθμίζονται σε ήπιες, μέτριες και σοβαρές και τις βαθμολογούμε με μια κλίμακα από το Ι αν είναι ήπια, ΙΙ αν είναι μέτρια και ΙΙΙ αν είναι σοβαρή. Από εδώ και στο εξής θα αναφερόμαστε στις δυσπλασίες του τραχήλου της μήτρας, γιατί είναι οι πιο συχνές, οι πιο καλά μελετημένες και ανήκουν στον τομέα έρευνας, αλλά και της ειδικότητας του συγγραφέως αυτού του άρθρου (εικόνα 2 και 3). Αν λοιπόν με τη σεξουαλική επαφή εισέλθει ένας από τους υψηλού κινδύνου ιός HPV στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας, θα δημιουργήσει αλλαγές στο κύτταρο. Αυτές μπορούμε να τις προσδιορίσουμε με διάφορες εξετάσεις, όπως είναι το test PΑΡ, οι βιοψίες και το HPV DNA test. Επιπλέον, το κύτταρο, πέραν των αλλαγών που υφίσταται, αρχίζει να πολλαπλασιάζεται με μη φυσιολογικό τρόπο. Έτσι λοιπόν μπορεί να δημιουργηθεί η ήπια δυσπλασία (CIN I), η οποία συνήθως υποχωρεί από μόνη της (4) δεδομένου ότι η βλάβη αντιμετωπίζεται από το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας. Επιμένουμε ότι σε τέτοιες βλάβες συνήθως δε χρειάζεται να

Τράχηλος μήτρας στην κολποσκόπηση με βλάβη CIN III